Politiek en sociale media manipulatie

Universiteit van Amsterdam

Auteur(s): Richard Rogers en Sabine Niederer (editors)

Van desinformatie en nepnieuws naar het bredere begrip junknieuws. Desinformatie en nepnieuws zijn hedendaagse fenomenen met een rijke historie. Desinformatie, of de opzettelijke introductie van foutieve informatie met het doel schade te berokkenen, kent verschillende recentelijke en historische voorbeelden van met name buitenlandse inmenging in nationale mediasystemen met als doel om verdeeldheid te zaaien. In de jaren 80 verspreidde de Russische campagne ‘Operation Infektion’ het gerucht dat het HIV-virus zou voortkomen uit lab-experimenten met biochemische wapens in de Verenigde Staten. Het verhaal werd opgepikt door gerenommeerde nieuwsmedia en zelfs in het avondjournaal uitgezonden. Tegenwoordig omvatten nationale medialandschappen ook globale sociale mediaplatforms zoals Twitter en Facebook. In 2018 werd bekend dat een trollenfabriek in Sint-Petersburg met de naam ‘Internet Research Agency’ actief desinformatie verspreidde over de MH17 ramp op sociale media. Waar een dataset met de twitterberichten (‘tweets’) die vanuit deze trollenfabriek werden verzonden destijds werd vrijgegeven om onderzoek te doen naar mogelijke inmenging in de Amerikaanse verkiezingen, bleken de trollen juist het actiefst te zijn geweest op de dag van en de twee dagen na het neerhalen van MH17, overigens hoofdzakelijk in het Russisch en slechts marginaal in het Nederlands (Noorda en van de Ven 2019).