Inwoners van Nederland
Goed openbaar bestuur staat in dienst van de inwoners van Nederland. Maar wie zijn dat eigenlijk? Wat hebben ze met elkaar gemeen? En waarin verschillen zij van elkaar? Dit laatste is misschien wel de hamvraag van deze tijd. Een tijd waarin de verschillen tussen bevolkingsgroepen, tussen stad en platteland en binnen stedelijke gebieden toenemen en de kansenongelijkheid in de media breed wordt besproken.
In 2019 gaf 87% van de mensen in Nederland het leven een 7 of hoger. Hiermee staat Nederland op nummer 1 van zestien Europese landen*. De tevredenheid met het leven is de laatste tien jaar stabiel gebleven.
Gemiddeld zijn inwoners van Europa tevreden het hun leven**. Zij geven deze tevredenheid van het leven een 7,3. Het meest tevreden zijn inwoners in de Scandinavische landen (rond de 8,0). Het minst tevreden zijn inwoners van Baltische landen (rond de 6,0).
Maar niet iedereen is even tevreden: jongeren (25 tot 35 jaar) zijn minder tevreden dan ouderen (65 tot 75 jaar). Laagopgeleiden en mensen met een migratieachtergrond beoordelen hun kwaliteit van leven lager dan hoogopgeleiden en mensen met een Nederlandse achtergrond***. In vergelijking tot andere landen in Europa is dit gegeven bijzonder: in de meeste landen geldt hoe jonger, hoe meer tevreden met het leven**.
*CBS Monitor Brede Welvaart 2020.
**Eurostat 2018, Quality of life indicators – overall experience of life.
***CBS Monitor Brede Welvaart 2020.
Uitgelicht
Wie zijn de inwoners?
-
Toelichting & bron
Toelichting: Gemiddeld genomen zijn de mensen in Nederland tevreden over het leven tot nu toe. We zijn gezond, kunnen ons ontwikkelen en hebben inkomen om prettig, veilig en vrij in een democratisch land wonen.
- Gemiddeld, want er zijn ook mensen die het zwaar hebben,die geen passend werk, opleiding en woning kunnen vinden en die buiten de boot van onze samenleving vallen. Onder hen bevinden zich o.a. laagopgeleide met een migratieachtergrond.
- Tot nu toe want in 2020 kwamen de donkere wolken boven ons land drijven. Door COVID-19 werd ons leven verstoord door verplichte sociale afstanden, werkloosheid, niet af te ronden opleidingen en veel onzekerheden voor de toekomst.
De verwachting is dat de verschillen in Nederland zich scherper gaan aftekenen. Dit betekent dat het openbaar bestuur er voor 17,4 miljoen mensen moet zijn en dat hij daarbij de specifieke (aandacht)doelgroepen en -thema’s niet uit het oog moet verliezen.
Bron: Staat van het Bestuur 2020
- Vergroten
- Download bestand
Werkend Nederland
-
Toelichting & bron
Toelichting: De netto-arbeidsparticipatie is het aandeel van de werkzame beroepsbevolking in de bevolking van 15 tot 75 jaar (beroeps- en niet-beroepsbevolking).
De arbeidsparticipatie toont ons regionale verschillen. Vooral in het midden van Nederland en een aantal Noord-Brabantse gemeenten is de arbeidsparticipatie relatief hoog. In delen van Groningen, Drenthe, Zeeland en Zuid-Limburg blijft de arbeidsparticipatie daarentegen achter bij het landelijk gemiddelde (68%). Dit gegeven hangt samen met het feit dat er gemiddeld minder banen in de nabijheid zijn*.
*Nabijheid = % banen op een acceptabele hemelsbrede afstand van de woonlocatie (PBL)
Bron: CBS
- Vergroten
- Download bestand
Voorzieningen in het sociaal domein
-
Toelichting & bron
Toelichting: Het aantal huishoudens dat voorzieningen gebruikt in het sociaal domein (Wmo, Participatiewet en Jeugdwet), is relatief groot in het westelijk deel van Friesland, Oost-Groningen, Oost-Drenthe en Zuid-Limburg, maar ook in enkele (middel)grote steden zoals Rotterdam, Arnhem, Assen en Helmond. Als we inzoomen op het aantal jongeren dat jeugdhulp ontvangt, dan zien we nagenoeg dezelfde regio’s oplichten.
Van een beperkt aantal gemeenten zijn de cijfers bekend. Een aantal cijfers zijn geschat op basis van meerdere jaren.
Bron: Gemeentelijke Monitor Sociaal Domein
- Vergroten
- Download bestand
Huishoudens
-
Toelichting & bron
Toelichting: Particuliere huishoudens, totaal en procentuele verdeling naar samenstelling (2e kwartaal in het betreffende jaar), 2014 – 2019.
Bron: CBS StatLine – Particuliere huishoudens naar samenstelling.
- Vergroten
Achtergrond
Uitgaven Staat van het Bestuur
Verdere informatie
Welvaart
Bruto binnenlands product (bbp)
-
Toelichting & bron
Toelichting: Het CBS berekent de economische groei met behulp van het bruto binnenlands product (bbp). Het bbp is de totale toegevoegde waarde van alle in een land geproduceerde finale goederen en diensten.
Wat is toegevoegde waarde? Dit is de totale waarde van de geproduceerde goederen en diensten, minus de waarde van wat er bij de productie is verbruikt (het zogenoemde intermediair verbruik). Het verbruik bij de productie bestaat niet alleen uit goederen zoals grondstoffen en halffabricaten (bijvoorbeeld auto-onderdelen), maar ook uit diensten zoals ingekocht automatiseringswerk en ingehuurd (uitzend)personeel.
Het bbp kan via de productie worden berekend, maar ook via de inkomens of de bestedingen. Volgens deze laatste methode bestaat het bbp uit de optelling van consumentenbestedingen, investeringen, overheidsaankopen en de waarde van de export minus de waarde van de import.
Bij een economische krimp, zoals in 2009, 2012 en 2013, is de omvang van de economie (ofwel het bbp) kleiner dan in het jaar ervoor. De economische groei of krimp in een jaar is de procentuele verandering van het bbp ten opzichte van een jaar eerder. Het CBS berekent elk kwartaal het bbp. Voor de ConjunctuurBekerStrijd gaat het om de economische groei van 2020 ten opzichte van 2019.
Na de krimp in 2013 was er economisch herstel in 2014. In 2015 en 2016 groeide de Nederlandse economie gestaag door, met respectievelijk 2,0 en 2,2 procent. In 2017 boekte Nederland met 2,9 procent de sterkste economische groei in 10 jaar tijd. Een jaar later was de groei met 2,6 procent iets lager. Het bbp was in 2019 nog 1,7 procent groter dan in 2018.
Bron: CBS
- Vergroten
- Download bestand
Ontwikkeling bbp
-
Toelichting & bron
Toelichting: Met onze economie zat het in 2019 wel goed: volgens het CBS groeide het bruto binnenlands product met 1,8% (in 2018 was de groei nog 2,6%). De president van De Nederlandsche Bank beoordeelde onze economie in 2019 met een 9,* passend in de trend vanaf 2013. De koopkracht steeg in dat jaar met 1,3% en mensen hadden een besteedbaar inkomen van gemiddeld 36.463 euro.** De mensen zelf waren ook positief gestemd over de economie en hun inkomen. Ondanks dit positieve beeld, mogen we niet vergeten dat er in ons land een groep mensen is, die het (sociaal en) economisch zwaar heeft. Denk bijvoorbeeld aan mensen die langdurig in de bijstand zitten, arbeidsongeschikt zijn en in armoede verkeren. Het gaat om enige honderdduizenden mensen en gezinnen.
*Head Topics, 2020, DNB-president Knot: een 9 voor de economie, maar huizenmarkt een probleem.
**SCP De Sociale Staat van Nederland 2020, Inkomen.
Bron: CBS StatLine Nationale Rekeningen
- Vergroten
- Download bestand
Regionale verschillen in inkomen
-
Toelichting & bron
Toelichting: Er zijn regionale verschillen in de hoogte van het inkomen van de Nederlandse huishoudens. De top tien van gemeenten met het hoogste huishoudeninkomen bevindt zich vrijwel geheel in het westen van ons land. De gemeenten met het laagste huishoudeninkomen zijn veelal studentensteden waaronder Groningen, Enschede en Nijmegen.*
*Van den Brakel & Otten, 2019.
Bron: CBS
- Vergroten
- Download bestand
Demografie
Vergrijzing
-
Toelichting & bron
Toelichting: Nederland vergrijst. In de periode 2015-2019 is de grijze druk gestegen van 27,2% naar 29,5%. Dit is de verhouding tussen het aantal 0-14-jarigen en de potentiële beroepsbevolking (15-64-jarigen). De groene druk is daarentegen gedaald van 25,5% naar 24,4%. Dit is de verhouding tussen het aantal 65-plussers en de potentiële beroepsbevolking. Ook deze trend is in Europa te zien: landen vergrijzen en de groep van oudste ouderen (85 jaar of ouder) wordt groter. Dit zal met de jaren mee verder groeien.
Deze ontwikkeling is van invloed op de publieke voorzieningen in de toekomst: De vraag naar zorg en pensioenvoorzieningen zal bijvoorbeeld stijgen en die naar onderwijs en gezinsuitkeringen dalen. Ook kan de demografische druk de betaalbaarheid van onze verzorgingsstaat op termijn onder druk zetten.
Bron: CBS StatLine Bevolking
- Vergroten
- Download bestand
Regionale verschillen in vergrijzing
-
Toelichting & bron
Toelichting: De vergrijzing voltrekt zich in de ene regio sneller dan de andere. De sterkst vergrijsde gemeenten zijn te vinden in Noord-Holland, Zeeland, Zuid-Limburg, Gelderland en Drenthe. Ook in de toekomst zal dit zo zijn. De toename van het aandeel 65-plussers gaat relatief minder snel in het westen en midden van Nederland. In Groot-Amsterdam is in 2050 een op de vijf inwoners 65 jaar of ouder. In Noord-Drenthe en Delfzijl-omgeving is dit een op de drie.
Hier en op andere plaatsen in de Staat van het Bestuur 2020 zijn kaarten met een provinciale indeling opgenomen. De grenswijziging tussen Utrecht en Zuid-Holland in 2019 is in een deel van de kaarten nog niet doorgevoerd, omdat de betreffende informatiebronnen en statistieken niet op de nieuwe indeling aansluiten.
Bron: ABF, Primos-prognoses 2019
- Vergroten
- Download bestand
Sociaal-cultureel
- Opleidingsniveau naar leeftijdsgroepen
- Opleidingsniveau en achtergrond
- Werkloosheid en opleidingsniveau
- Diversiteit
Opleidingsniveau naar leeftijdsgroepen
-
Toelichting & bron
Toelichting: Het opleidingsniveau in Nederland stijgt nog steeds. In 2019 was 41% van de inwoners hoogopgeleid, terwijl dit in 2012 nog 33% was. Vooral bij vrouwen is het gemiddelde opleidingsniveau gestegen*. Zo heeft bijvoorbeeld een derde van de mensen met een niet-westerse migratieachtergrond geen startkwalificatie (laagopgeleid) tegenover een vijfde van de autochtone bevolking. De achterstand die zij nog steeds hebben, wordt wel kleiner.**
*CBS Monitor Brede Welvaart 2020
**SCP Sociale Staat van Nederland 2020
Bron: CBS StatLine
- Vergroten
- Download bestand
Opleidingsniveau en achtergrond
-
Toelichting & bron
Toelichting: Van de totale beroepsbevolking bestaande uit 9,3 miljoen mensen, zijn 9 miljoen mensen werkzaam.* Hiervan werkt 83% in loondienst: 63% met een vast contract en 20% met een tijdelijk of flexibel contract, en 17% als zelfstandige. Tot de groep flexwerkers behoren veel jongeren (<25 jaar), mensen met een niet-westerse migratieachtergrond en laagopgeleiden. Sinds 2018 zien we een kleine afname van het aantal flexcontracten (-2 procentpunten) en zelfstandigen (-3 procentpunten).** In 2019 was 3,4% van de beroepsbevolking werkloos. Hiermee lag de werkloosheid op het laagste niveau in bijna twintig jaar. Er zijn echter grote verschillen in werkloosheid als we kijken naar het opleidingsniveau. Van de laagopgeleiden is 5,8% werkloos en van de hoogopgeleiden 2,3%. Deze verschillen zijn niet nieuw.
*CBS StatLine Arbeidsdeelname
**SCP Sociale Staat van Nederland 2020, Betaald werk
Bron: CBS StatLine
- Vergroten
- Download bestand
Werkloosheid en opleidingsniveau
-
Toelichting & bron
Toelichting: In 2019 was 3,4% van de beroepsbevolking werkloos. Hiermee lag de werkloosheid op het laagste niveau in bijna twintig jaar. Er zijn echter grote verschillen in werkloosheid als we kijken naar het opleidingsniveau. Van de laagopgeleiden is 5,8% werkloos en van de hoogopgeleiden 2,3%. Deze verschillen zijn niet nieuw. Nu de werkloosheid als gevolg van de coronacrisis in rap tempo oploopt, is de verwachting dat deze verschillen zich sterker gaan aftekenen. Het zijn immers vooral de jongeren en flexwerkers en mensen in de horeca, cultuur, toerisme, sport en logistiek, die in deze tijd hun baan (tijdelijk) verliezen of al verloren hebben.
Bron: CBS EBB’08-’11 CBS StatLine
- Vergroten
- Download bestand
Diversiteit
-
Toelichting & bron
Toelichting: Op 1 januari 2020 stond de teller op ruim 17,4 miljoen ingezetenen: 132.000 mensen meer dan het jaar daarvoor. De groei wordt hoofdzakelijk veroorzaakt door migratie vanuit onder meer Oost-Europa en landen als Syrië, Irak en Eritrea. Het aandeel mensen met een migratieachtergrond nam toe van 21,7% in 2015 naar 23,7% in 2019. Van deze mensen heeft 13,4% een niet-westerse en 10,3% een westerse achtergrond. Het groeitempo van de eerste groep is iets hoger dan die van de laatste. Het percentage Nederlanders met een migratieachtergrond is het hoogst in de drie grootste steden en enkele grensgemeenten. De verscheidenheid naar herkomstland is toegenomen. Dit is dit vooral het geval in gemeenten in Noord- en Zuid-Holland, Flevoland, Zeeuws-Vlaanderen en enkele gemeenten in Noord-Brabant.
Bron: CBS StatLine
- Vergroten