Regionale verschillen

Toelichting: Het aantal raadszetels in een gemeenteraad hangt samen met de gemeentegrootte: een grote gemeente als Den Haag heeft 45 raadszetels, terwijl de gemeenteraad van Rozendaal er negen heeft. Aangezien de politieke fragmentatie berekend wordt op basis van het aantal partijen en hun relatieve zwaarte in de gemeenteraad, hangt politieke fragmentatie samen met het inwonertal en het aantal partijen. In de figuur zien we deze samenhang en de toename in politieke fragmentatie. De gemiddelde politieke fragmentatie is hoger in grote gemeenten (meer dan 90.000 inwoners) dan in kleine gemeenten (minder dan 30.000 inwoners). Interessanter is echter dat de toename in fragmentatie voor gemeenten van verschillende grootte min of meer gelijk is. In de kleinste gemeenten (minder dan 30.000 inwoners) neemt de fragmentatie met 11% toe, terwijl de toename in de overige gemeenten gemiddeld 13% is.

Bron: I&O Research, 2018

Toelichting: De politieke fragmentatie nam in maart 2018 toe in alle regio’s. In het westen van Nederland (Noord-Holland, Zuid-Holland en Utrecht) was de fragmentatie al het hoogst en dat is ook na de verkiezingen zo gebleven. In Zuid-Nederland (Zeeland, Noord-Brabant en Limburg) is de toename in fragmentatie het grootst: was het effectieve aantal partijen voor de verkiezingen 5,5, na de verkiezingen werden dit er 6,7. Dit is een toename van bijna 22%. De toename van de politieke fragmentatie in het zuiden kan gezien worden als het ‘inlopen van een achterstand’. In Limburg en Noord-Brabant zijn  de gemeenteraden gemiddeld minder versnipperd dan in andere provincies, ook als gecorrigeerd wordt voor de omvang van de gemeenteraad. In Limburg is het effectieve aantal partijen gemiddeld 0,8 lager dan in de rest van Nederland, in Noord-Brabant is dit 0,4.

Bron: data Kiesraad, bewerking I&O Research, 2018

Toelichting: De verschillen naar gemeentegrootte of stedelijkheid zijn klein. De scores voor vertrouwen in het gemeentebestuur, de waardering voor de samenwerking tussen gemeente en inwoners en de mate waarin de gemeente erin slaagt inwoners te betrekken bij het beleid (betrokkenheid) liggen in de kleinste gemeenten tot 10.000 inwoners iets hoger dan gemiddeld. Tussen de andere gemeenten zijn de verschillen marginaal.

Samenwerking is een rapportcijfer, door respondenten gegeven (1-10), vertrouwen en betrokkenheid zijn scores (0-10) samengesteld op basis van het percentage tevreden inwoners.

Bron: Waar Staat Je Gemeente (VNG Realisatie 2018), bewerking I&O Research

Bron: Veiligheidsmonitor 2017 (CBS, 2018), bewerking I&O Research

Toelichting: Als we de verschillen tussen gemeenten op basis van de SCP indeling als uitgangspunt nemen, komt een vergelijkbaar beeld naar voren uit de aanvullende analyse. De omgevingsfactoren veiligheid en voorzieningen, en op sociaal-demografisch vlak grijze druk, verklaren een deel van de verschillen. Specifiek de lagere tevredenheid in middelgrote gemeenten met stedelijke allure en de hogere tevredenheid in gemeenten met veel welgestelden en gewone plattelandsgemeenten. Sterker nog, wanneer er met deze analyse wordt gecorrigeerd voor verschillen in veiligheid, dan is de tevredenheid in gewone plattelandsgemeenten zelfs lager dan gemiddeld. Het laagst is de tevredenheid in krimpende plattelandssteden.

Bron: Veiligheidsmonitor 2017 (CBS, 2018), bewerking I&O Research

Toelichting: Regionale verschillen op basis van andere indelingen zijn eigenlijk alleen zichtbaar als we kijken naar krimp- en anticipeerregio’s. Op basis van data uit de Veiligheidsmonitor blijkt dat in krimp- en anticipeerregio’s de tevredenheid van inwoners over de gemeente met betrekking tot de aanpak van leefbaarheid en veiligheid lager is dan in andere gemeenten.

Gebieden waar de bevolking daalt, worden krimpregio’s genoemd. Vooral gemeenten in Zeeuws-Vlaanderen, Zuid-Limburg en Noord- en Oost-Groningen hebben te maken met een dalend aantal inwoners. Anticipeerregio’s zijn gebieden waar de bevolking nu nog niet daalt, maar waarvan de verwachting bestaat dat dit in de nabije toekomst wel gaat gebeuren.

Een kanttekening is dat juist onder de krimpregio’s er relatief veel gemeenten zijn die niet apart hebben deelgenomen aan de Veiligheidsmonitor en te weinig waarnemingen hebben in de landelijke steekproef om er betrouwbare uitspraken over te kunnen doen.

Bron: Veiligheidsmonitor 2017 (CBS, 2018), bewerking I&O Research