Politieke ambtsdragers
Het ministerie van BZK waarborgt de kernwaarden van de democratie. BZK staat voor een goed en slagvaardig openbaar bestuur en een overheid waar burgers op kunnen vertrouwen. Hiervoor is het van belang dat er genoeg goede bestuurders en volksvertegenwoordigers beschikbaar zijn. Het ministerie van BZK zorgt daarom voor benoemingen van de niet-gekozen bestuurders en voor een adequate regeling van de rechtspositie van bestuurders en volksvertegenwoordigers. Het ministerie geeft, samen met beroepsverenigingen, impulsen om de aantrekkelijkheid van deze functies over het voetlicht te brengen en te vergroten. Eén van de middelen is de ontwikkeling en ondersteuning van een professionaliseringsaanbod.

Politieke ambtsdragers zijn de mensen die Nederland, de provincies, waterschappen en gemeenten besturen. Denk aan ministers, burgemeesters, wethouders en gedeputeerden van provincies. Politieke ambtsdragers zijn geen ‘gewone’ werknemers of ambtenaren. Voor politieke ambtsdragers gelden aparte regels. Die regels gaan onder andere over de rechtspositie, onkostenvergoedingen, ziekte en arbeidsongeschiktheid, pensioen en ontslag. Deze pagina bevat algemene informatie over politieke ambtsdragers in Nederland. Voor feiten en cijfers over ambtsdragers bij gemeenten, provincies en waterschappen, klik op de links hieronder.
Kijk op Politiekeambtsdragers.nl voor informatie over opleidingen en trainingen en de bestuurslagen waarbinnen politieke ambtsdragers werken, zoals gemeente en waterschap.
Uitgelicht
- Het openbaar bestuur in functie: gemeenten
- Het openbaar bestuur in functie: provincies
- Regionale samenwerking
- Agressie
Het openbaar bestuur in functie: gemeenten

-
Toelichting & bron
Toelichting: Het profiel van de decentrale politieke ambtsdragers in Nederland is vrij eenzijdig. De meerderheid van hen is man, boven de vijftig jaar oud en hogeropgeleid.
- Lokale politiek blijkt een loopbaan (raadsleden wordenwethouder, wethouders worden burgemeester).
- Wethouders zijn pessimistisch over hun baankansen buitende politiek en de feitelijke ervaring van gewezen wethouders ondersteunt dit beeld.
- Ondanks de aandacht van de afgelopen jaren voor de werkdruk, besteden raadsleden nog steeds veel tijd aan het raadswerk. Met 19 uur zelfs meer dan bij een meting vier jaar geleden.
- Raadsleden zijn meer tevreden over het functioneren van de gemeenteraad dan wethouders en burgemeesters, maar ze zien ook ruimte voor verbetering. Raadsleden vinden bijvoorbeeld hun taken als controleren van het bestuur en initiatieven nemen voor nieuw beleid van groot belang, maar ze zijn minder tevreden over de daadwerkelijke invulling daarvan.
Bron: Staat van het Bestuur 2020
- Vergroten
- Download bestand
Het openbaar bestuur in functie: provincies

-
Toelichting & bron
Toelichting: Het merendeel van de Provinciale Statenleden die in maart 2019 gekozen zijn, is nieuw. Het kostte partijen minder moeite om kandidaten te vinden voor de Provinciale Staten dan voor de waterschapsbesturen.
Bron: Staat van het Bestuur 2020
- Vergroten
- Download bestand
Regionale samenwerking

-
Toelichting & bron
Toelichting:
- In 2020 zijn in Nederland 1.248 samenwerkingsverbanden geïnventariseerd. Dat is een stijging van 17% ten opzichte van 2017. Die stijging is grotendeels toe te schrijven aan samenwerkingsverbanden die niet als ‘verbonden partij’ of ‘gemeenschappelijke regeling’ gekenmerkt wordt.
- Alle decentrale overheden nemen vaker deel aan samenwerkingsverbanden dan in 2017. Er is ook een groei te zien in het aantal multi-level samenwerkingen (waarbij alle type overheden betrokken zijn). Ook het Rijk neemt vaker deel aan samenwerkingsverbanden dan in 2017.
- In het Nederlandse netwerk van samenwerkingsverbanden zien we over provinciegrenzen heen deelnemers die acteren als brug of verbinder. Dit zijn vooral de provincies en G40 gemeenten.
Bron: Staat van het Bestuur 2020
- Vergroten
- Download bestand
Agressie

-
Toelichting & bron
Toelichting: Agressie tegen decentrale vertegenwoordigers en bestuurders blijft een probleem. Dit vindt vooral verbaal (online) plaats en bederft het werkplezier van de politieke ambtsdragers. Vooral vrouwelijke politici, burgemeesters en politici in stedelijke gemeenten krijgen ermee te maken.
Bron: Staat van het Bestuur 2020
- Vergroten
- Download bestand
Achtergrond
Beleidsdocumenten
- Kamerbrief over versterking integriteit lokaal bestuur en aanpak aanhoudende bestuurlijke problemen bij gemeenten (19 maart 2018)
- Kamerbrief: Werken aan een duurzame ondersteuning van politieke ambtsdragers, raadsleden voorop (13 maart 2018)
- Handreiking integriteit van politieke ambtsdragers (7 april 2016)
Rapporten
- Overzicht politieke ambtsdragers (Overheid in Nederland, 2021)
- Basismonitor Politieke Ambtsdragers 2020 (Jansen, Denters en Van Zuydam, 2021)
- Diversiteit in de gemeenteraad (Fermin Onderzoek & Advies en Platform Sociale Binding, februari 2021)
- De selectieve uitval van raadsleden en wethouders beter begrijpen (Universiteit van Amsterdam, februari 2021)
- Wethouder in en tussen politiek en netwerk (Nederlandse School voor Openbaar Bestuur, december 2020)
- Basismonitor Politieke Ambtsdragers 2019 (Universiteit Twente , Tilburg University, december 2020)
- Overzicht politieke ambtsdragers meetdatum 1-10-2020 (Ministerie van BZK)
- Meervoudige kandidaturen? Een analyse van de kandidaatstelling voor de verkiezingen van de Provinciale Staten en waterschappen, 20 maart 2019 (Rijksuniversiteit Groningen, Universiteit Twente, oktober 2020)
- Monitor Integriteit en Veiligheid 2020 (I&O Research, juni 2020)
- Essaybundel: Op weg naar een betere m/v-balans in politiek en bestuur (Universiteit van Amsterdam, december 2019)
- Onderzoek gemeentegriffiers 2018 (Overheid in Nederland, maart 2019)
- Rekrutering en selectie van kandidaten voor de gemeenteraadsverkiezingen in 2018 (Universiteit Twente en Rijksuniversiteit Groningen, 2018)