Openbaar Bestuur in crisistijd

Bron: Vereniging voor Bestuurskunde, Special State of Science reeks, 4 mei 2020.

Toelichting: Wim van de Donk, hoogleraar bestuurskunde aan de Tilburg University, en daarnaast Commissaris der Koning in Noord-Brabant, reflecteert op de beleidsaanpak van de Corona-crisis. Hij laat zien dat beleidsvraagstukken sterk van aard kunnen verschillen, afhankelijk van de mate waarin overeenstemming bestaat over kennis en causaliteit alsmede over waarden en preferenties. Naast getemde beleidsproblemen zijn er ongetemde en zelfs ontembare problemen. De aanpak daarvan kan niet eenduidig en technocratisch plaatsvinden, maar is onvermijdelijk politiek en strategisch. Het beleid is chaotisch, met onverwachte wendingen en 2e en 3e orde effecten. Dat zien we in de Corona-aanpak gebeuren: na de start, met duidelijke adviezen van het OMT (het ‘outbreak management team’) zien we internationale verschillen, concurrerende curves, en ‘spill over’ effecten naar andere domeinen, zoals de economie. Dat vraagt om lerend bestuur, dat beleidsaanpassingen pleegt, verhoudingen tussen overheid, markt en maatschappelijke organisaties alsmede tussen bestuurslagen herijkt, en leert van maatregelen. Het vraagt tevens om een internationale in plaats van nationale wetenschapsagenda.

Bron: Vereniging voor Bestuurskunde, Special State of Science reeks, 8 mei 2020.

Toelichting: Martijn van der Steen verkent hoe overheden met radicale onzekerheid om kunnen gaan. Al terugkijkend kunnen we de evolutie van de Covid-19-crisis mooi verklaren, maar tot voor kort waren de crisis en haar gevolgen letterlijk onvoorstelbaar. De crisis belichaamt totale of radicale onzekerheid – de crisis is een ‘unknown unknown’. Het onvoorstelbare komt niet door ‘lack of information’, het komt door ‘lack of imagination’. Hoe kunnen overheden inspelen op voorspelbare verrassingen? Welke routes kunnen ze bewandelen, welke routekaarten kunnen ze presenteren? Van der Steen loopt enkele bekende routes langs (robuustheid, ‘agility’, veerkracht) maar benadrukt vooral het belang van ‘anti-fragiliteit’. In plaats van het gevaar indammen, ontspringen of verdragen, kunnen we het ook opzoeken. Niet ‘handle with care’, maar ‘please mishandle me’. Dat vraagt om lerend, tastend, struikelend bestuur, met korte feedback loops en bijpassende sturing en verantwoording.