Burgerparticipatie
Burgers nemen regelmatig zelf en samen het initiatief om de vormgeving van hun leefomgeving en andere maatschappelijke belangen ter hand te nemen. Zij worden daartoe ook uitgenodigd door veranderingen in taken en taakopvatting binnen het openbaar bestuur. Gemeenten en andere partijen ondersteunen burgers om hier vorm aan te geven.
Een specifieke vorm van burgerinitiatief is Right to Challenge, waarbij burgers een specifieke taak die in het verleden door of in opdracht van de overheid werd uitgevoerd, geheel of gedeeltelijk overnemen. Op verzoek van de Tweede Kamer werkt het kabinet samen met gemeenten en andere partners aan de versterking van Right to Challenge.
Foto: Marcel Vogel
Uitgelicht
Infographic burgerparticipatie
-
Toelichting & bron
Bron: Ministerie van BZK
- Vergroten
- Download bestand
Achtergrond
Beleidsdocumenten
- Kamerbrief over vernieuwing lokale democratie (31 maart 2017)
Rapporten en publicaties
- Right to Challenge eindrapport (Universiteit Leiden, maart 2019)
- Leefbaarheidsinitiatieven op het platteland (Wageningen University and Research, November 2018)
- Voorstudie Right to Challenge (Universiteit Leiden, juni 2018)
- Monitor Burgerparticipatie 2018 (ProDemos)
- Monitor Burgerparticipatie 2016 (ProDemos)
- Aard, omvang en impact van maatschappelijk initiatief (Het Groene Bein, se.lab en Drift, 2015)
- Montessori-democratie (Universiteit voor Humanistiek, 2015)
- Burgermacht op eigen kracht? (SCP, maart 2014)
- Actief burgerschap (Tilburg University, 2013)
- Een beroep op de burger (SCP, 2012)
Websites
- Rijksoverheid: Burgerschap
- 100 x 100: Is jouw gemeenteraad klaar voor de netwerkdemocratie?
- WRR: Governance, rechtsstaat en burgerschap
- Kracht in NL
- VNG: Burgerparticipatie
Contact
Verdere informatie
Over dit thema
Het komt (volgens de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) en de Raad voor het openbaar bestuur (Rob) steeds vaker) voor dat burgers en instellingen niet meer wachten op politieke besluiten, maar zelf maatschappelijke kwesties oplossen, zoals het onderhoud van speeltuinen, groenvoorziening of lokale voorzieningen voor ouderen. Naast de klassieke democratie van de stembus en politieke besluitvorming, kunnen dergelijke vormen van de rechtstreekse bepaling van de eigen leefomgeving worden beschouwd als wezenlijk kenmerk van een ander soort democratie. Dit kan op verschillende manieren. Er wordt wel gesproken over drie vormen van burgerparticipatie.
De eerste is inspraak in afgeronde plannen, de tweede vorm is interactieve beleidsvorming en de derde vorm van burgerparticipatie bestaat uit initiatieven van burgers.
In het Rob-advies 'Loslaten in vertrouwen' en het WRR-rapport 'Vertrouwen in burgers' komen verschillende kernelementen van burgerparticipatie naar voren:
- het overdragen van zeggenschap van overheid naar samenleving;
- nieuwe verhoudingen tussen overheid en burgers;
- toenemende mogelijkheden voor burgers om hun eigen leefomgeving te bepalen;
- burgers die rechtstreeks - zonder tussenkomst van een overheid - oplossingen voor maatschappelijke kwesties tot stand brengen;
- een overheid die loslaat, faciliteert en ruimte geeft aan initiatieven uit de samenleving; en
- een overheid die eigen verantwoordelijkheid en zelfredzaamheid van burgers stimuleert en tegelijkertijd onderlinge samenwerking bevordert.