Het geheugen van BZK

Het programma Risico’s en Verantwoordelijkheden van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties was gericht op een verantwoorde omgang met risico's door het openbaar bestuur. De overheid werd in toenemende mate verantwoordelijk gehouden voor het afdekken van allerhande risico’s voor burgers en bedrijven. Hierdoor nam de regeldruk en corresponderende toezichtinspanning alsmaar toe. Bovendien bestond na incidenten de valkuil van overreactie, waarmee de overheid impliciet de haar toegedachte verantwoordelijkheid erkende. De zogenaamde risico-regelreflex kan leiden tot veiligheidsbeleid dat zich kenmerkt door:

• onnodige kosten voor de samenleving, inefficiënte inzet van overheidsmiddelen;
• een laag feitelijk veiligheidsrendement (afnemende meeropbrengst);
• negatieve effecten op het imago van overheid en bestuur door onrealistische verwachtingen;
• onnodige inperking van handelingsvrijheid van burgers;
• belemmering voor technologische innovatie in het bedrijfsleven en daarmee beperking van de welvaartsgroei.

Deze probleemstelling werd breed gedeeld binnen en buiten de overheid. Het regeerakkoord streefde naar een krachtige, kleine overheid die alleen doet wat zij moet doen. Een optimale doelmatigheid hoorde daar zeker bij.

Doel van het programma

Samenvattend had het programma als doelstellingen:

1. Inzicht: het vergroten van inzicht in de manier waarop de overheid omgaat met de genoemde reflex en in de aard en omvang van de problematiek;
2. Goede praktijken: het bevorderen van een praktijk voor (rijks)overheidsorganisaties en bestuurders om proportioneel en transparant (‘evenwichtig’) om te gaan met risico’s en incidenten. Dit betekent een onderbouwde inschatting van de toegevoegde waarde van nieuwe veiligheidsmaatregelen, het bezien van de kosten en bijwerkingen, een transparante dialoog hierover met betrokkenen en een duidelijke bestuurlijke keuze;
3. Draagvlak: bijdragen aan maatschappelijk draagvlak voor evenwichtig overheidshandelen rondom risico’s en incidenten;
4. Visie: het ontwikkelen van een kabinetsvisie op de rol van de overheid t.a.v. risico’s en verantwoordelijkheidsverdeling, met indien mogelijk uitgangspunten voor een rijksbreed verantwoord risicobeleid (explicitering van verantwoordelijkheden aan de hand van een aantal duidelijke principes).

Plan van aanpak april 2011

Plan van aanpak 2013-2014

Verbinding met BZK-portefeuille

Het programma betrof een verbetering binnen de rijksdienst die ook kon uitstralen naar de andere overheden. Het programma sloot aan bij de doelen van het door BZK gecoördineerde Uitvoeringsprogramma Compacte rijksdienst, dat het belang benadrukte van ‘een bredere heroriëntatie van het functioneren van de overheid en wat als overheidstaken te beschouwen.’ Zo kon het programma bijdragen aan het minder arbeidsintensief maken van de beleidsuitvoering, aangezien de te ontwikkelen visie kon leiden tot een vermindering van overheidsbemoeienis. Een ander relevant onderdeel waarmee de nodige raakvlakken bestonden is de herijking van de Kaderstellende visie op toezicht (KvoT 2012). BZK vervulde in het programma Risico’s en Verantwoordelijkheden in de eerste plaats een coördinerende rol binnen de rijksdienst. Het onderwerp was echter ook relevant voor BZK als vakdepartement. Een aanknopingspunt daarvoor was bijvoorbeeld de brandveiligheid van utiliteitsgebouwen.

'Beter werken in het openbaar bestuur' (BWOB) was een interbestuurlijk programma van het ministerie van BZK dat zich richtte op vernieuwing van de arbeidsmarkt, arbeidsrelaties en het werk zelf. Het programma liep van eind 2011 tot eind 2014 en kwam voort uit de roep om een productievere, effectievere en efficiëntere overheid.

BWOB onderzocht hoe werken in het openbaar bestuur (Rijk, provincies, gemeenten en waterschappen) beter en anders kan, experimenteerde met andere manieren van werken en verbond verschillende initiatieven en medewerkers met elkaar. Daarnaast deelde het de verworven kennis en loste het knelpunten op die kunnen ontstaan bij verandering.

BWOB kende drie programmalijnen:

1. Oplossen acute problematiek en bevordering arbeidsmobiliteit
2. Voorkomen toekomstige tekorten en flexibiliseren (arbeidsflexibiliteit)
3. Verhoging arbeidsproductiviteit en meer ruimte voor de professional (professionalisering)

Op deze pagina worden drie lijnen beschreven. Daarnaast vindt u hier de erfenis van het programma BWOB: onderzoeksrapporten, beschrijvingen van activiteiten en voorbeelden en aanknopingspunten voor de dagelijkse praktijk.