Loonontwikkeling en de rol van de overheid

SEO Economisch Onderzoek

Auteur(s): Arjan Heyma en Bas ter Weel

Al enige tijd geven verschillende economen en vertegenwoordigers van gerenommeerde instituten als De Nederlandsche Bank en het Centraal Planbureau een ongevraagd advies aan werkgevers, werknemers en de politiek: het is tijd voor een substantiële looncorrectie naar boven. In dit essay gaan de onderzoekers van SEO op zoek naar argumenten waarom een loonimpuls wel of niet wenselijk zou zijn. Ze zetten eerst een aantal feiten op een rij en beginnen met de loonontwikkeling zelf, zowel in historisch als internationaal perspectief (is een loonimpuls nodig?), zetten die af tegen de ontwikkeling van de arbeidsproductiviteit (toegevoegde waarde), ten opzichte van de beloning van kapitaal (AIQ) en in het licht van de lastenontwikkeling (wig). Vervolgens gaan ze in op de vraag waarom de arbeidsmarkt via het mechanisme van vraag en aanbod eigenlijk niet al zorgt voor een sterkere loonontwikkeling. Daarna komen de macro-economische gevolgen van een loonimpuls aan bod (o.a. consumptie, werkloosheid, internationale concurrentiepositie) en specifiek de gevolgen voor de overheidsfinanciën (o.a. sociale zekerheid, belastingopbrengsten). Wat moet de overheid gezien de beloningspositie van ambtenaren doen wanneer de marktlonen substantieel worden verhoogd om aantrekkelijk te blijven als werkgever? En bij wie ligt eigenlijk het initiatief voor een eventuele loonimpuls? Het essay wordt afgesloten met enkele conclusies over de noodzaak van een loonimpuls en wat de beleidsreactie zou kunnen zijn vanuit de overheid.