Zicht op verschil

Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en Telos

Auteur(s): Josse de Voogd

Maatschappelijke ontwikkelingen als secularisatie, migratie, globalisering en Europese eenwording veranderen het politieke krachtenveld. Nieuwe partijen komen op en kiezers wisselen veelvuldig van partij. Verschillende scheidslijnen manifesteren zich binnen de samenleving en in de politiek. Dit essay geeft een overzicht van de belangrijkste trends die we terugzien op de verkiezingskaarten van Nederland. Na een introductie over het belang van een geografische blik op de verkiezingsuitslag vormen de Kamerverkiezingen van 2017 het startpunt van de analyse. We zien welke politieke kleuren op welke plekken domineren. Hierna volgt een historisch overzicht, waarbij zichtbaar wordt hoe steeds nieuwe factoren aan de electorale kaart worden toegevoegd, zonder dat oude factoren volledig verdwijnen. Vervolgens wordt gekeken naar specifieke patronen en hoe deze samenhangen met andere factoren. Aan bod komen de tegengestelde links-rechtsverschuivingen in de Noordvleugel van de Randstad en daarbuiten, de ruimtelijke polarisatie tussen kennisintensieve en industriële regio’s, de ‘periferisering’ van het populisme, de specifieke positie van het zuiden, de sociaal betrokken Civic-Belt, de fragmentatie van het stedelijk gebied en het gewicht van het ‘Middenland’. Als afsluiting volgt een korte nabeschouwing over mogelijke consequenties voor het beleid.